29.12.2013
Η ιστορική μπλε πολυκατοικία

Λίγο πριν από τα Χριστούγεννα γιορτάστηκαν στο Floral τα 80ά γενέθλια της μπλε πολυκατοικίας, που ορθώνεται, αγέρωχη και αλώβητη, γωνία Αραχώβης και Θεμιστοκλέους, στα πολύπαθα Εξάρχεια. Οι παλιές πολυκατοικίες, κυρίως εκείνες του Μεσοπολέμου, είναι οι γριές, αρχοντικές κοκότες της αθηναϊκής πολεοδομίας: κοκέτες και μοναχικές, μέσα «στη φοβερή ερημία του πλήθους» των κατοπινών ακαλαίσθητων πολυκατοικιών, χωρίς έπαρση, αφήνοντας σ’ εκείνον που «βοτανολογεί την άσφαλτο» να εντοπίσει τη παλιά σαγήνη τους, μέσα από τις ρυτίδες της γερασμένης πρόσοψης και τα αξεσουάρ τους, τα φθαρμένα ξύλινα ρολά, τα παλιά ασανσέρ και τα εγκαταλελειμμένα πλέον θυρωρεία.

Η μπλε πολυκατοικία των ΠαναγιωτάκουΠαπαλουκά-Αντωνόπουλου, που χτίστηκε το 1933-34 και δεσπόζει της πλατείας Εξαρχείων, δεν είναι απλώς μία από τις «αρχοντικές κοκότες» της Αθήνας, ανάμεσά τους και η περίφημη πολυκατοικία Λογοθετόπουλου του Κυπριανού Μπίρη, της οδού Μπουμπουλίνας, που στέγασε παλιότερα τη Γενική Ασφάλεια («ταράτσα κι απομόνωση»), αλλά και το υπουργείο Πολιτισμού. Είναι η «γειτονιά καθ’ ύψος», όπως εύστοχα τη χαρακτήρισε η ομότιμη καθηγήτρια του ΕΜΠ Μάρω Καρδαμίτσα-Αδάμη, στη (δυστυχώς, υπερβολικά λιτή) μονογραφία της «Η μπλε πολυκατοικία» (Libro), που συστέγασε σημαντικές μορφές της πολιτικής (Τσιγάντες, κόρη του Ιω. Μεταξά, οικογένεια Κύρκου) και καλλιτεχνικής ζωής του τόπου (τα ζεύγη Παξινού-Μινωτής, Μυράτ-Ζουμπουλάκη, Βέμπο-Τραϊφόρος). Ξεχωρίζει για την ιδιοφυή αρχιτεκτονική σύλληψη, που κατάφερε να ενσωματώσει δημιουργικά στο σχέδιο όλες σχεδόν τις πρωτοπόρους αντιλήψεις του μοντερνισμού, από το Neues Bauen μέχρι το Bauhaus, επιφέροντας μέσα από την «αιτιότητα του μικρού» (G. Bachelard, «Η ποιητική του χώρου»), αλλά και τις καινοτόμους χρήσεις κοινοχρήστων χώρων μία ριζοσπαστική αντίληψη για τη συγκατοίκηση: στην ταράτσα υπήρχαν πισίνα, χώροι για παιδικές δραστηριότητες και δώμα δεξιώσεων, όπου «φιλοξενήθηκαν» μέχρι και Γερμανοί αξιωματικοί τα χρόνια της Κατοχής, όταν στα φωτεινά διαμερίσματά της ο «Μίδας» του στρατηγού Χριστόδουλου Τσιγάντε και η οικογένεια Κύρκου μάχονταν, μαζί με άλλους πατριώτες, για την Απελευθέρωση, ενώ τα υπόγειά της, όπου λειτουργούσε στα μεσοπολεμικά χρόνια χοροδιδασκαλείο, χρησίμευσαν συχνά ως καταφύγιο στους επικείμενους βομβαρδισμούς, που, τραγική ειρωνεία, δεν πραγματοποιήθηκαν στην Κατοχή, στην «ανοιχτή πόλη», αλλά ακολούθησαν στον Εμφύλιο.

Αρκεί μία επίσκεψη στην μπλε πολυκατοικία για να ανακαλύψει κανείς, όχι χωρίς μελαγχολία, όλες τις αρετές εκείνης της δημιουργικής γενιάς (πολύ προτού η λέξη γίνει άθυρμα στα κομματικά λεξιλόγια), που έκλεινε μέσα της την Ελλάδα, αλλά γνώριζε και τις προκλήσεις της νεωτερικότητας: φαντασία, έμπνευση και δημιουργικότητα αποτυπώνονται στις λεπτομέρειες του φωτεινού αστικού interieur, αλλά και στον σχεδιασμό των κοινοχρήστων χώρων. Μία διπλή εξώπορτα στον διάδρομο θυμίζει δίφυλλη είσοδο κινηματοθεάτρου, με την ξύλινη επένδυση, τις κάθετες χειρολαβές και το απαραίτητο «φινιστρίνι» (μια ψευδαίσθηση ταξιδιού με πλοίο), που κοσμεί και τις πόρτες του ασανσέρ, τα δύο «κιόσκια» της κεντρικής εισόδου, από τη Θεμιστοκλέους, όπου παλιότερα το ένα στέγαζε καπνοπωλείο και το απέναντι ήταν το θυρωρείο, παραπέμπουν σε γκισέ κινηματογράφου, τα εσωτερικά μπαλκόνια προς τους φωταγωγούς συνδέουν τα αντικριστά διαμερίσματα, καθώς μεσολαβεί ο «ανελκυστήρας υπηρεσίας», η κουζίνα ως «χώρος εργαστηρίου», στα πρότυπα του Werkbund.

Ο ογδοντάχρονος βίος της μπλε πολυκατοικίας είναι το άγραφο μυθιστόρημα του αστεακού τοπίου και της πεφωτισμένης, αστικής τάξης, στον αντίποδα του καραγάτσειου «10».

Ή, με τα λόγια του Λε Κορμπυζιέ: «C’ est tres beau»!

Του ΚΩΣΤΑ Θ. ΚΑΛΦΟΠΟΥΛΟΥ

Πηγή: Η Καθημερινή της Κυριακής

Σχετικές εικόνες

  • Η ιστορική μπλε πολυκατοικία
comments powered by Disqus
Ταυτότητα

To portal www.spatialplandev.gr δημιουργήθηκε στα μέσα του 2014 από την εταιρεία Spatial Planning & Development Ε.Π.Ε.

Επιστημονικός Υπεύθυνος της προσπάθειας αυτής έχει οριστεί ο κ. Κωνσταντίνος Τσάντζαλος, Δικηγόρος Αθηνών, πτυχιούχος της Νομικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών (MSc) στο γνωστικό αντικείμενο Χωροταξίας – Πολεοδομίας – Περιφερειακής Ανάπτυξης του Τμήματος Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας & Περιφερειακής Ανάπτυξης της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και υπ. Διδάκτωρ του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης της Σχολής Οικονομικών και Πολιτικών Σπουδών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Facebook